Cyprus: Byzantijnse Luister in het Troödosgebergte van 06/05 tot 12/05

Eén van de meer bijzondere reizen dit jaar is de reis naar Byzantijns Cyprus in het Troödosgebergte. Cyprus is een van de drukkere toeristische bestemmingen in de Middellandse Zee. Het overgrote merendeel van die toeristen blijft echter aan de kust, wat maakt dat het binnenland nog altijd erg rustig is. Dat geldt zeker voor het Troödosgebergte in het midden van het eiland.
Het is een gebied waar de bevolking zich ook teruggetrokken heeft in roerige tijden, ver van de kust. En de ondoordringbaarheid van het gebied was natuurlijk ideaal voor het stichten van kloosters en kloostertjes. Vanaf de 11e eeuw heeft men dat dan ook veel gedaan. Deze ontwikkeling wordt nog sterker na 1204 (en eigenlijk al iets daarvoor) wanneer de kruisvaarders Constantinopel innemen en ook bezit nemen van Cyprus. De familie van De Lusignans, die uit het Heilig Land verdreven wordt, vestigt zich hier. Een Latijnse overheersing is ook een Rooms-Katholieke overheersing en dus nemen veel Orthodoxen hun toevlucht tot het binnenland en bouwen kleine kerkjes die wederom fraai gedecoreerd worden.
Het gevolg is dat de Troödos een schat aan laat- en post-Byzantijnse kunst beschikt, zowel fresco’s, ikonen als houtsnijwerk. Het belang wordt onderstreept door het feit dat er maar liefst negen van die kerkjes op de Unesco Werelderfgoedlijst staan. Meestal bezoekt men bij een rondreis een enkele van die kerkjes. Bij deze reis concentreren we ons geheel op dit gebied en bezoeken we al die negen kerkjes. Door hun verschillende bouwjaren, zowel vóór als na 1204, hebben ze ook verschillende stijlen: meer puur Byzantijns of meer Italo-Byzantijns. Ze liggen in een overweldigend mooi berglandschap en in of bij kleine dorpjes. Er is ook nog wel wat tijd en gelegenheid om daarvan te genieten.
Mei is een heerlijke tijd om dit gebied te bezoeken. Temperaturen liggen rond de 20 à 25 graden, ’s nachts is het aangenaam fris en er is niet veel kans meer op regen.
We logeren in prettige, kleinschalige drie sterren hotels. Om de lengte van de bustochten in de bergen te bekorten logeren we twee nachten in een heerlijk viersterren berghotel in de buurt van Pedoulás en twee nachten in een mooi dorpshotelletje in Kakopetriá. Door de kleinschaligheid van de hotels, ligt de maximum groepsgrootte (afhankelijk van de kamerverdeling) rond de 15 à 16 deelnemers.

Gids en reisleider: Paul Schiethart. Hij heeft Klassieke Talen en Nieuwgrieks gestudeerd, met Turks als bijvak en hij heeft vele reizen naar Griekenland en Cyprus gegidst. Er gaat een verplichte, lokale Cyprische gids mee met wie we al jaren prettig samenwerken.

Deze reis is CO2-neutraal met een Southpole-certificaat (zie op de Homepage van deze website het tabje Milieu: CO2-neutraal Reizen).

Programma van dag tot dag

wo 06/05/20:

Vertrek om 14.10 uur per lijnvliegtuig van Transavia (de enige maatschappij die rechtstreekse vluchten op Cyprus heeft) van Schiphol naar Pafos, waar aankomst om 19.15 uur. Vandaar rijden we in een half uur naar ons hotel waar diner en overnachting.

do 07/05/20:

Van Pafos gaan we vandaag via het klooster van Neófytos het Troödosgebergte in. Het klooster van Neófytos, op 400 m in een vredig landschap in de uitlopers van de Troödos, is een van de belangrijkste van Cyprus, gewijd aan deze lokale heilige die hier in 1160 een gemeenschap gesticht heeft, met deels in grotten zijn kapel en klooster. Het klooster is in de 15e en 16e eeuw flink uitgebreid. In het voorgebergte van de Troödos, op de berg Róyia, treffen we het Chrysoroyatissa-klooster, eveneens in de 12e eeuw gebouwd en herbouwd in 1770. Het bezit een prachtige houtgesneden ikonostase met een beroemde ikoon van Maria, geschilderd door Lukas. Naast het klooster is er een klein wijngoed. Vervolgens gaan we naar het hart van het Troödos-gebergte, naar het Kykkos-klooster, diep verscholen in de bossen, het belangrijkste klooster van de Cyprisch-Orthodoxe kerk en beroemd in de gehele Orthodoxe wereld. De kloosterkerk dateert in zijn huidige vorm uit 1751 en heeft ook een mooie houtgesneden ikonostase met wederom een ikoon van de Moeder Gods aan Lukas toegeschreven. Tot slot rijden we door naar Pedoulás, een aardig dorp niet ver van Kykkos, waar diner en overnachting in een naburig, prettig, comfortabel hotel.

vr 09/05/20:

Pedoulás is een mooi uitgangspunt voor bezoeken aan de eerste ‘Unesco’-kerkjes. Allereerst bezoeken we de Archángelos Michaíl (Unesco; Aartsengel Michaël) in het dorp zelf. Het kleine kerkje dateert uit 1474 en is prachtig gedecoreerd met fresco’s in geheel Byzantijnse stijl, zonder Italiaanse invloeden. Daarna gaan we in het naburige Moutoulás naar de Panayía (Unesco; Onze Lieve Vrouwe) kerk. Deze dateert al uit 1280 en is ook al in die tijd versierd met fresco’s, met 15e eeuwse toevoegingen. De stijl is nog echt Oosters en Orthodox. ’s Middags bekijken we de ‘Ayios Ioánnis Lampadistís (Unesco). De kerk, oorspronkelijk onderdeel van een klooster bestaat uit drie delen: de kern is de 11e eeuwse St. Heraklidios-kerk met koepel (fresco’s uit de 13e eeuw, en een fraaie ikonostase met o.a. wapens van Latijnse ridders). Er tegenaan gebouwd is de 12e/18e eeuwse kerk van St. Jan en daartegenaan een Latijnse kapel met de meest complete frescocyclus in Italo-Byzantijnse stijl op Cyprus. Terug in Pedoulás diner in het dorp.

za 09/05/20:

Van Pedoulás gaan we in zuidelijke richting. We bezoeken eerst het prachtig gelegen Troödótissa-klooster, uit 1250, herbouwd in 1731. Het mooi gelegen klooster heeft een beroemde ikoon, de Panayía Troödótissa, met rijk zilver beslag. In het dorp Peléndri bekijken we twee kerkjes: Timios Stavrós (Unesco; Eerzaam Kruishout) en Panayía Katholikí (de Alomvattende O.L.V.). De Timios Stavrós werd in de 13e eeuw gebouwd, met latere toevoegingen . De kruiskoepelkerk is in de 14e eeuw schitterend beschilderd, waarschijnlijk door twee verschillende frescoschilders. De Panayía-kerk, uit de 16e eeuw, was oorspronkelijk de dorpskerk en heeft nog fresco’s en ikonen uit die tijd, in Italo-Byzantijnse stijl. Na dit bezoek rijden we door naar Kakopetriá, waar diner en overnachting in een klein dorpshotel.

zo 10/05/20:

De streek rond Kakopetriá is het rijkst aan laat- en post-Byzantijnse kerkjes: we bezoeken de Panayía Theotókos (O.L.V. Moeder Gods), een familie-kapel uit 1514 met eenvoudige fresco’s en houtgesneden ikonostase, de Kímisis tis Theotókou (Ontslaping van de Moeder Gods), eveneens uit de 16e eeuw, met vrij uitgebreid frescoprogramma, de ‘Ayios Nikólaos tis Stéyis (Unesco; Sint Nicolaas van het Dak), oorspronkelijk uit de 11e eeuw met een rijk frescoprogramma uit de 11e, 12e, 13e en 14e eeuw, en tot slot in het naburige Galatás de Panayía Theotókos/Archangelos, een privé kapel uit 1520 met contemporaine fresco’s, en de Panayía tis Podhíthou (Unesco; O.L.V. van Pódhithos). De kerk dateert uit 1502 en heeft fresco’s van hoge kwaliteit. Diner in een restaurant in Kakopetriá.

ma 11/05/20:

De wellicht mooiste kerkjes van allemaal hebben we voor het laatst bewaard: Van Kakopetriá eerst naar Lagouderá (Unesco) en Platanistasa (Unesco). In Lagouderá treffen we de Panayía tou Arakós (O.L.V. van de Wilde Wikke). De kerk dateert uit het midden van de 12e eeuw, met fresco’s uit de late 12e eeuw, één van de mooiste voorbeelden van 12e eeuwse Byzantijnse (Constantinopel-)fresco’s, met een schitterende Christus in de koepel en een prachtige O.L.V. Arakiótissa. In Platanistasa staat de kerk van Stavrós tou Ayiasmáti (Kruishout van de Heilige Bron), oorspronkelijk een kloosterkerk verstild gelegen in het landschap, uit ca. 1500. De kerk heeft de mooiste en meest complete frescocyclus, ook uit ca. 1500. Daarna gaan we naar het kerkje van de Paniyía Forbiótissa in Asinou (Unesco; O.L.V. van de Weiden). Het kerkje, de meest beroemde van de Cypriotische kerkjes, en de fresco’s dateren uit 1105/1106, met enkele latere fresco’s uit de 14e eeuw, alle in een fijne, verzorgde stijl. Van hier rijden we in een uurtje naar Nicosia. Afscheidsdiner in Nicosia. Overnachting in een centraal gelegen hotel.

di 12/05/20:

’s Ochtends transfer naar de luchthaven van Larnaka voor de terugvlucht om 12.15 uur wederom via Athene naar Amsterdam, waar aankomst om 15.55 uur.